Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid is een situatie waarbij iemand formeel als zelfstandige staat geregistreerd, maar in de praktijk onder omstandigheden werkt die meer weghebben van een dienstbetrekking. Dit houdt in dat er sprake is van een gezagsverhouding tussen opdrachtgever en zelfstandige, waarbij de laatstgenoemde de werkzaamheden persoonlijk moet uitvoeren en daarvoor loon ontvangt, net zoals dit bij een werknemer het geval zou zijn. Het voornaamste onderscheid met een reguliere werknemer ligt in het ontbreken van een arbeidsovereenkomst, terwijl de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden wel sterk overeenkomen.
De impact van schijnzelfstandigheid
De impact van schijnzelfstandigheid kan ingrijpend zijn voor alle betrokken partijen. Indien de Belastingdienst vaststelt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kunnen er naheffingen worden opgelegd voor niet-betaalde loonbelasting en sociale verzekeringspremies. Voor de zelfstandige kan dit betekenen dat hij of zij recht heeft op werknemersvoordelen, zoals vakantiegeld, doorbetaling bij ziekte en bescherming tegen ontslag. Aan de kant van de opdrachtgever kunnen deze consequenties resulteren in aanzienlijke financiële lasten en complexe juridische vraagstukken. Het is dus van groot belang voor beide partijen om helderheid te hebben over de aard van hun samenwerkingsverband.
VAR en wet DBA
In het verleden was het voor zelfstandig ondernemers mogelijk om een Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) aan te vragen. Deze verklaring bood helderheid over de fiscale status van de zelfstandige. Met een VAR in handen wisten opdrachtgevers dat zij niet verantwoordelijk waren voor het afdragen van loonheffingen, omdat de persoon in kwestie als zelfstandige werkzaam was. Echter, deze regeling is vervangen door de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA). Deze nieuwe wetgeving heeft gezorgd voor een verschuiving van verantwoordelijkheden. Zowel opdrachtgevers als zelfstandigen moeten nu samen aantonen dat er geen sprake is van een dienstbetrekking. Dit heeft tot doel om de arbeidsrelatie tussen beide partijen transparanter te maken.
Nieuwe initiatieven van de Belastingdienst
De Belastingdienst is actief bezig met het ontwikkelen van nieuwe regels die schijnzelfstandigheid effectiever moeten tegengaan. Er wordt nagedacht over verschillende maatregelen, zoals het invoeren van een minimumtarief voor zelfstandigen. Dit zou ervoor moeten zorgen dat zzp’ers niet onderbetaald worden voor hun werkzaamheden. Daarnaast wordt de mogelijkheid van een zelfstandigenverklaring onderzocht. Zo’n verklaring zou vooraf duidelijkheid moeten geven over de arbeidsrelatie tussen de zelfstandige en de opdrachtgever. Het streven van deze nieuwe initiatieven is om meer zekerheid te creëren voor zowel de zzp’er als de opdrachtgever. Tegelijkertijd wil men hiermee voorkomen dat mensen onterecht als zelfstandige worden ingezet, terwijl er feitelijk sprake is van een verkapt dienstverband.
Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?
Werken als zelfstandige biedt veel vrijheid, maar het is cruciaal om schijnzelfstandigheid te vermijden. Dit fenomeen treedt op wanneer een zelfstandige in de praktijk functioneert als werknemer, zonder de bijbehorende rechten en bescherming. Om dit te voorkomen, is het essentieel om heldere afspraken te maken met je opdrachtgevers.
Duidelijke afspraken met opdrachtgevers
Zorg ervoor dat je duidelijk afbakent wat jouw rol is en hoe je deze invult. Het is belangrijk dat er geen sprake is van een gezagsverhouding zoals bij een werknemer. Jij moet zelf kunnen bepalen hoe en wanneer je je werkzaamheden uitvoert. Deze autonomie is een kernkenmerk van echt ondernemerschap.
Vastleggen in een overeenkomst
Het is verstandig om alle gemaakte afspraken vast te leggen in een overeenkomst. Hierin neem je op dat je als zelfstandige opereert en niet als werknemer. Dit helpt om later misverstanden te voorkomen en biedt een duidelijk bewijs van je intenties en afspraken.
Meerdere opdrachtgevers
Een andere manier om je zelfstandigheid te onderstrepen, is door voor meerdere opdrachtgevers te werken. Dit toont aan dat je niet afhankelijk bent van één opdrachtgever en versterkt je positie als zelfstandig ondernemer.
Goed geïnformeerd blijven
Het is van groot belang dat je goed geïnformeerd bent over wat schijnzelfstandigheid inhoudt en welke risico’s het met zich meebrengt. Door op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en wetgeving, kun je beter inspelen op mogelijke veranderingen die impact kunnen hebben op jouw status als zelfstandige.
Proactief handelen
Neem proactief stappen om jezelf te beschermen tegen de valkuilen van schijnzelfstandigheid. Wees alert op signalen die kunnen wijzen op een verschuiving richting een werknemersrelatie en onderneem actie waar nodig.
Door deze richtlijnen te volgen, kun je als zelfstandige professional je onafhankelijkheid waarborgen en de risico’s van schijnzelfstandigheid minimaliseren.
